Rrobat që nuk na duhen
Nga: Emina Kuhinja
A e shihni shpesh veten duke u mërzitur nga rrobat tuaja? A keni menduar ndonjëherë se çfarë mund të bëni në vend që thjesht t’i hidhni ato?
Studimi tregon se ne i veshim rrobat tona mesatarisht 4 herë, dhe 64% e të anketuarve thonë se i hedhin nëse nuk u pëlqejnë më, ndërsa 40% nuk i konsierojnë më në stilin e tyre. Interesante, 30% pretendojnë se kanë nevojë për më shumë hapësirë për rroba të reja. Si shoqëri, ne blejmë 400% më shumë veshje sot sesa 20 vjet më parë, dhe kjo është ajo që ushqen industrinë e lirë të modës. Kjo zgjedhje, shpesh vjen me një çmim të lartë.
Industria e modës është një nga ndotësit më të mëdhenj në botë, për shkak të sektorit të modës së shpejtë, që u referohet produkteve dhe veshjeve të lira që janë thjesht kopje të stileve më të fundit të pasarelave, të prodhuara me qëllim maksimizimin e tendencave aktuale. Veshje të tilla duken shumë tërheqëse dhe tërheqin shumë fitime, por pasi zbresin deri në vetë procesin e prodhimit, mund të vërehen jo vetëm dëmet mjedisore (p.sh.ndotja e ujit), por edhe abuzimet e të drejtave të njeriut (p.sh. skllavëria moderne). Por, ekziston një alternativë.
Një koncept i ‘modës ciklike është prezantuar së pari në 2014 dhe është rritur në popullaritet me kalimin e viteve. Ky nocion kombinon teoritë kryesore të ‘modës së qëndrueshme’ me konceptin e një ‘ekonomie ciklike, të dyja janë të përqendruara rreth idesë së përgjithshme se asgjë nuk përfundon kurrë si mbeturinë. Me fjalë të thjeshta, moda e qëndrueshme është një lëvizje që shqyrton të gjithë sistemin e modës, duke u siguruar që veshjet, këpucët dhe aksesorët të prodhohen, tregtohen dhe përdoren në mënyrën më të qëndrueshme të mundshme. Ekonomia ciklike mbështetet në tre shtyllat e mëposhtme: modelimi i mbetjeve dhe ndotja, mbajtja e produkteve dhe materialeve në përdorim dhe rigjenerimi i sistemeve natyrore. Strategjia e Gjelbër përcakton modën ciklike si veshje që projektohen, burojnë, prodhohen dhe sigurohen me qëllim që të përdoren në një mënyrë të përgjegjshme dhe efektive, duke përdorur praktika të sigurta dhe etike që marrin parasysh mjedisin duke i kthyer materialet në mënyrë të sigurt në biosferë pasi të mos jenë më të përdorshme. Në planin afatgjatë, një proces i tillë ka një efekt pozitiv në ekonomi, mjedis dhe shoqëri. Duke zhdukur mbeturinat, minimizuar, gjurmuar dhe eliminuar përdorimin e kimikateve toksike, materialet janë më të qëndrueshme, dhe moda është më e vetëdijshme, ciklike dhe e dhembshur. Të dhënat tregon se dyfishimi i veshjeve të qëndrueshme nga një vit në dy vjet mund të zvogëlojë emetimet vjetore të gazit me 24%.
Moda nuk duhet të ketë një afat kohor të kufizuar dhe të dalë nga moda për disa muaj. Prodhimi i rrobave të reja duhet të jetë i drejtë dhe etik, duke respektuar të drejtat e punëtorëve dhe kafshëve. Kjo qasje mundëson maksimizimin e burimeve dhe minimizimin e mbeturinave, duke u përqendruar në bërjen e mirë sesa thjesht në blerjen me cilësi të dobët. Pasi të konsumohen, rrobat mund të riparohen dhe të shkrihen në dyqanet e përdorura për një çmim më të ulët. Kjo metodë mund të heqë zakonin e shpejtë të modës dhe përfundimisht, t’i bëjë njerëzit të blejnë më pak.
Shembujt e praktikës së mirë mund të gjenden në mesin e disa markave të njohura të modës (p.sh. Levi’s), të cilët po zhvillojnë strategjinë e tyre të riciklimit dhe duke stimuluar klientët e tyre për të blerë dhe shitur rroba të dorës së dytë ose të tregtojnë copa të vjetra për një kartë dhuratë. Ky shembull gjithashtu shtrihet në industrinë e modës së shpejtë (p.sh.H&M), ku veprime të ngjashme kanë qenë në rritje, duke dëshmuar se kjo lloj industrie mund të jetë gjithashtu e qëndrueshme dhe të bëjë diçka më të mirë për mjedisin pasi krijuesit të ndërgjegjësohen për këtë. Për më tepër, tendenca e rrobave të dorës së dytë është e pranishme në Bosnjë dhe Hercegovinë, si dhe në rajonin e Ballkanit Perëndimor, duke përfshirë dyqanet ku mund të gjesh dhe blesh, ndër të tjera, sende të viteve 80 dhe 90 të cilat tani konsiderohen “të modës” përsëri në shumë industri rinore të modës. Artikujt e veshjeve të dorës së dytë promovohen gjithashtu në mediat sociale dhe disa nga ato më të njohurat nga Bosnja dhe Hercegovina përfshijnë Resell Sarajevo, Rahatlook dhe Thrift Baza, duke shitur artikuj të cilësisë së mirë, të ricikluar dhe të zgjedhur.
Kështu që, herën tjetër kur të shikoni atë bluzë të vjetër të shtrirë në karrigen tuaj, mendoni se çfarë tjetër mund të bëni në vend që thjesht ta hidhni. Riparoni, blini rroba të dorës së dytë dhe mbështesni marka të vogla (lokale), investoni në pjesë cilësore që do të zgjasin dhe filloni zbatimin e zakoneve të qëndrueshme të blerjes.
Financial Times