Демократизација преку учество: Како локалниот активизам ги зајакнува демократските институции?

Извор: EUMANS

ОМАР МЕМИШЕВИЌ

студент, активист

Уште од појавата на политичките науки како поле на академско истражување, проучување на институционалната рамка на заедницата или кое било ниво на управување, започнаа да се поставуваат неколку клучни прашања, меѓу кои: кому му се одговорни овие институции и луѓето во нив и како да ги направиме потранспарентни без да ги омаловажиме. Покрај тоа, како може еден граѓанин како ‘рбет на кое било демократско општество да влијае на овие институции и да ги обликува според демократски привилегии и норми за да се овозможи целосно функционирачко општество на еднакви, или како што го нарекуваме – демократија.

Она што е важно да се истакне е склоноста на некои земји, кои почесто се сметаат за помалку демократски, да повлечат поконзервативни вредности во рамките на прокламираниот демократски систем или да имаат тренд каде што повисокото ниво на институционална транспарентност ја ослабува демократијата – оваа манифестација се трансформира самиот систем во парадокс дека слабите институции водат кон подемократски општества. Ова е важно да се објасни на почетокот затоа што ќе зборуваме многу за токму спротивното од тоа. Како институциите што се потранспарентни се всушност посилни и за возврат подемократски, но исто така и колку активните граѓани во локалната арена всушност придонесуваат за негово нормално функционирање? Бидејќи сум од мал град, далеку од секојдневната државна политика, бев сведок како обичните граѓани, инсистирајќи на принципи на добро управување и транспарентност, всушност можат да ги инспирираат нивните соседи, пријатели и нивни врсници да учествуваат во процесите што влијаат директно на нив. Ова е особено случај на ниво на општина, каде што резултатите од локалното донесување одлуки се одразуваат на луѓето и затоа се неопходни за да се одговори на нивните потреби. Сега, имајќи го предвид сето тоа, прашањето што се смета за најважно е како може граѓанин да влијае на овие институции и да ги направи поефективни и поодговорни, и тоа што е најважно, како да ги натера да бидат поинволвирани во поттикнување на активно учество во исто време. Исто така, оваа акција треба да се изврши со директна помош од институциите на локалната самоуправа со цел да се обезбеди поголема прилагоденост на заедниците на нормите на модерната демократија и извонредност на меѓународното право и стандарди.

За да го потврдиме ова, може да се направи анализа со емпириски докази во некои од земјите на Западен Балкан. Постојат безброј примери каде граѓани преземаат работи во свои раце на локално ниво, со цел вистински да ги подобрат своите заедници. Иако ова често се прави со финансиска поддршка од разни странски и домашни невладини организации, она што е доста забележително е дека многу граѓани се вклучуваат во иницијативи насочени кон нивната влада кога ќе се соочат со некој проблем. Веројатно најдобриот пример за тоа би биле организации на разни настани за прибирање средства кои често се случуваат во помалите градови. Еден пример што го најдов прилично инспиративен е случајот Партија за подобро Вучковци (Вучковци е село во Градачац, град во северна Босна) каде што група граѓани, не можејќи да лобираат за своите инфраструктурни и економски интереси, формираа политички партија само за да можат да изберат неколку нивни соседи за заменици во локалниот парламент и да се залагаат за соодветни стимулации. Покрај тоа што партијата не го направи пописот, принципот останува – правење на заедницата подобра со поголемо учество и останување активна преку локални стимулации и иницијативи, без оглед на изборниот исход. Ова стои како добар пример за тоа како активните граѓани можат да размислуваат надвор од рамките, за да придонесат за своите заедници. Влијанието врз институционалната рамка и поттикнувањето на учеството го поддржува процесот на демократизација и на заедницата и на целокупното општество.

Во општество каде што политиката не се гледа толку поволно и каде има недостаток на политичко учество, примери како овој докажуваат дека активизмот на кое било ниво на управување може да помогне во обликувањето на институциите, да ги направи потранспарентни и отчетни пред граѓаните додека се во истовремено правејќи ги постабилни и посилни, сè со цел да одговорат на потребите на населението.